Denizyolu taşımacılığının gelişmesi her ülke için ekonomik anlamda büyük önem arz etmektedir. Denizyolu taşımacılığı uluslararası bir iş sahasında olduğu için kullanılan terimler de bu nedenle her dilde farklılık göstermemektedir. Bu terimler içerisinde pek çok alt terime sahip olan ana başlıklar bulunur. Terimler seçilirken bazı belli kriterlerden faydalanılmıştır. Yükleme ve boşaltma işlemlerinde kullanılan terimler, konuyla alakalı kısaltma ve özel adlandırmalardan seçilmiştir. Aynı zamanda denizyolu taşımacılığın yapıldığı limanlar ile ilgili terimler de bulunmaktadır. Navlun adındaki terimler ise yapılan işlemlerin maddi boyutuyla alakalıdır ve buna göre isimlendirilmiştir.
Denizyolu taşımacılığı terimlerine başlıklar halinde bakacak olursak;
ARMATÖR: Gemi sahibi, taşıyıcı.
ACENTE: Herhangi bir limanda armatör adına faaliyet gösteren, onun temsilciliğini yapan kuruluş.
NVOCC: “Non Vessel Operating Common Carrier” (Gemi sahibi olmadan taşımacılık yapan) kişi ya da kuruluş.
FORWARDER: Karayolu, havayolu, denizyolu, demiryolu taşımacılığını, gümrükleme ve
sigorta hizmetlerinin operasyonunu gerçekleştiren, aktif bir acente ağına sahip olan organizatör firma.
CO-LOADER: Diğer forwarderların yüklerini kendi yükü ile konsolide ederek taşımacılık yapan firma ya da kişi.
BILL OF LADING(B/L): Denizyolu konşimentosu.
Master B/L (Ana konşimento)
House B/L (Ara konşimento)
CHARTER TAŞIMA: Geminin tamamen ya da kısmen kiralanarak yapılan taşımadır.
CHARTER PARTY: Taşımacı ile armatör arasında yapılan sözleşmeye verilen isimdir.
BULK YÜKLEME: Konvansiyonel yük taşımacılığında dökme yükleme.
BROKER: Armatörle yükleyici arasında aracılık yapan, komisyoncu.
RO-RO TAŞIMACILIĞI: Araç, treyler veya konteyner taşıyan gemilerle yapılan taşımacılık.
YÜKLEME-BOŞALTMA TERİMLERİ
FREE IN (FI): Limandaki yükleme masrafı
FREE OUT (FO): Limandaki boşaltma masrafı
LINER IN (LI): Yükleme masrafının armatöre ait olması
LINER OUT (LO): Boşaltma masrafının armatöre ait olması
STUFFING: İstifleme, yükü konteynere yerleştirme
UNSTUFFING: Konteynerin içini boşaltma
STEVEDORING: Gemiyi yükleme ve boşaltma hizmeti
LİMAN TERİMLERİ
STORAGE: Limanda depolama / ardiyeye verilen isim.
DEMURAJ: Geminin kendisine tanınan yükleme ve boşaltma süresini aşması ya da konteyner içinde bekleyen yükün tanınan süreden önce gümrükten çekilip boşaltılmaması.
FREE TIME: Serbest süre. Yükün demuraja girmeden bekleyebileceği süre. Süre aşımında demuraj uygulanır.
THC: (Terminal Handling Fee) : Limandaki elleçleme ücretidir.
GEÇİCİ KABUL: Türkiye’deki gümrük mevzuatı gereği konteynerler gümrüğe tabi mal statüsündedirler. Bu nedenle bir konteynerin limandaki gümrüklü sahadan çıkarılması veya tekrar limana getirilmesi halinde ortaya çıkan gümrükleme masrafıdır.
NAVLUN TERİMLERİ
CAF: (Currency Adjustment Factor) Amerikan dolarındaki dalgalanmaları navluna dahil edilmesi.
BAF: (Bunker Adjustment Factor) Deniz aşırı taşımalarda fuel oil fiyatlarındaki dalgalanmaların belli oranda navluna dahil edilmesi
PRİMAJ: Genellikle Türkiye’den ihracat navlunlarında kullanılan armatörün riskini azaltmak için koyduğu ek ücret.
WAR RISK SURCHARGE (WRS): Savaş riski olan limanlara yapılan seferlerde navluna ilave olarak alınan ek ücret.
HIGH CUBE SURCHARG: High Cube konteyner için alınan ilave ücret.
IMCO CHARGE: Tehlikeli madde taşımalarında armatörün talep ettiği ek ücret.
DENİZ İTHALAT VE İHRACAT TERİMLERİ
ATA: (Actual Time of Arrival) Gerçek Varış Zamanı
ATB: (Actual Time of Berth) Gerçek Yanaşma Zamanı
ATS: (Actual Time of Sailing) Gerçek Kalkış (Seyir Başlangıç) Zamanı
BAF: (Bunker Adjustment Factor) Yakıt Ayarlama Oranı
CAF: (Currency Adjustment Factor) Döviz Ayarlama Oranı
CFCost & Freight: Satıcının sorumluluğu konteyner tahliye limanına varıncaya kadardır. Navlun ve Taşıma bedelleri satıcıya aittir.
CIFCost: ( Insurance & Freight ) Satıcının sorumluluğu konteyner tahliye limanına varıncaya kadardır. Navlun, Sigorta ve Taşıma bedelleri satıcıya aittir.
CMC: (Container Movement Control) Konteynerlerin takibini, demuraj (demurrage) hesaplarını yapan ve boş/dolu konteyner bilgilerini saptayan sistemdir.
ETA: (Estimated Time of Arrival) Tahmini Varış Zamanı
ETB: (Estimated Time of Berthing) Tahmini Yanaşma Zamanı
ETS: (Estimated Time of Sailing) Tahmini Kalkış (Seyir Başlangıç) Zamanı
EXWEx-Works: Satıcının sorumluluğu fabrika teslimine kadardır. Navlun ve diğer bedeller alıcı tarafından ödenir.
FCL: (Full Container Load) Konteynırın tek bir satıcı/üretici tarafından işgal edildiğini belirtir
FI – FOFree In – (Free Out) Yükleme ve tahliye ücretleri navluna dahil değildir.
FI – LOFree In – (Liner Out) Yükleme ücreti navluna dağil değildir. Tahliye ücreti navluna dahil edilmiştir.
FOB: (Free On Board) Satıcının sorumluluğu konteyner geminin güvertesine yükleninceye kadardır. Navlun alıcı tarafından ödenir.
FOT: (Free On Truck) Satıcının sorumluluğu konteyner TIR’a veya komyona yükleninceye kadardır. Navlun alıcı tarafından ödenir.
LI – FOLiner In – ( Free Out ) Yükleme ücreti navluna dahil edilmiştir. Tahliye ücreti navluna dahil edilmemiştir.
LI – LOLiner In – (Liner Out) Yükleme ve tahliye ücretleri navluna dahil edilmiştir.
POD: (Port Of Delivery) Tahliye Limanı
POL: (Port Of Loading) Yükleme Limanı
THC: (Terminal Handling Cost) Limandaki istifleme ve elleçleme ücretleri.