Lojistik sektöründe eski zamanlardan beri kullanılmakta olan navlun kelimesi, önceden denizyolu taşımacılığı genelinde kullanılan bir kavramdı. Ancak zamanla taşımacılık sektörünün büyümesiyle birlikte karayolu taşımacılığı başta olmak üzere diğer taşımacılık sistemlerinde de kullanılan bir yöntem olarak yerini almıştır. Denizcilikte navlun kullanımı uzun bir zamanı kapsar. Fakat denizcilikte navlun, hukuki bir çerçevede oluşturulup yük sahibinin gemiyle gerçekleştireceği taşımacılık işlemleri için ödemesi gereken ücret olarak değerlendirilir. Taşımacılık hizmeti karşılığında navlun bedelinin talebi, lojistik sektörüne bakıldığında işlerin ilerleyebilmesi için oldukça büyük önem taşır.
Taşımacılıkla ilgili tüm detaylar, konşimento adı verilen navlun sözleşmesi sayesinde düzenlenir. Gemilerin bir kısmının ya da tamamının tahsis edilmesi durumunda imzalanan sözleşmeye “carter sözleşmesi” adı verilir. Gemi kiralama ve taşımacılık hizmetlerinde yalnızca belirli eşyaları taşımayı yüklenmesi durumunda da imzalanan sözleşmeye “kırkambar sözleşmesi” adı verilir. Lojistiği gerçekleştiren gemi, navlun sözleşmesiyle bu bedeli alabileceği gibi taşınan yükün üzerinde hapis hakkı da elde eder. Peki navlun sözleşmesi hangi bilgileri içerir?
o Taşınacak yükün cinsi
o Taşıtan kişilerin unvan ve iletişim bilgileri
o Taşıma tarihi
o Ödeme şekli
o Yükün tonaj miktarı
o Ürünlerin nasıl taşınacağı
o Gümrükleme yeri
o Varış yeri ve teslim şekli
o Ürün sayısı
Navlun hesaplanmasını etkileyen faktörlerin başında taşıma mesafesi, arz talep dengesi, taşımacılığın yapılacağı hattın taşıma sıklığı ve yüklerin bırakılacağı noktanın koşulları gelir. Arz-talep dengesinin navlun fiyatlarına etkisine örnek gösterecek olursak; ülkemizdeki meyve-sebze taşımacılığından bahsedebiliriz. Özellikle yaz ve sonbahar dönemlerinde navlun fiyatlarında artış görülür. Uzak mesafelerde ortaya çıkan fiyat farklılıkları da taşıma mesafesine örnek olarak gösterilebilir. Taşımacılığın yapılacağı güzergahta dönüş yükü bulunamıyorsa navlun fiyatları da bu sebeple artış gösterebilir.
Alıcı ve satıcı arasındaki anlaşmaya bağlı olarak her ikisinden biri tarafından navlun ücreti ödenebilir.
Taşınacak hattın kullanım sıklığı ve arz talep dengesi navlun bedelini en fazla etkileyen faktörler arasındadır. Mesafeler arttıkça yakıt maliyetleri de artar. Bu durum da navlun bedellerine yansır. Kısacası navlun bedelini etkileyen faktörler kadar yakıt maliyetleri de oldukça önemlidir.